Nghệ sĩ Minh Thành là một trong số ít diễn viên nổi tiếng của Cải lương Bắc Âu. Giữa những năm 1980, trong hai đợt Thanh Trừng, Thanh Thành đã trở thành cặp đôi nghệ sĩ cải lương Việt Nam và để lại dấu ấn đậm nét trong lòng công chúng qua những tác phẩm “Một cặp”. Sữa mẹ, biển cay tình yêu. Đau đớn thay, khi thành phố lên đèn, chuyện tình của hai kẻ thù… giới nghệ thuật cả nước đã phong cho ông danh hiệu “Ông hoàng cải lương đất Bắc”. Hầu hết những người đương thời trong nghề đều không mặn mà với nghệ thuật sân khấu dân tộc, kể cả Cải Long. Chủ đề truyền thống này ngày càng ít được cung cấp cho công chúng và đang cố gắng tìm cách để phát triển.
– Cuộc sống bây giờ như thế nào sau khi giải nghệ?
– Đã bốn năm nhưng tôi tham gia biểu diễn ở độ tuổi lớn hơn, tôi vẫn theo dõi sự phát triển của nhà hát và giao lưu văn nghệ với đồng nghiệp thường xuyên. Hàng ngày, ngoài việc đưa đón cháu đi học, tôi còn thích chăm sóc cây cảnh và nuôi chim. Đây là cách để giảm bớt sự buồn chán và thư thái tinh thần ở tuổi già. Con trai út sắp lấy vợ nên gia đình tôi rất vui khi đón thêm thành viên mới.
Nghệ sĩ ưu tú Minh Thành đã hơn 40 năm hoạt động trong lĩnh vực cải lương. — Với sự giúp đỡ của sân khấu cải lương, anh thấy sự phát triển của loại hình nghệ thuật truyền thống này hiện nay như thế nào?
– Thời hoàng kim của sân khấu cải lương đã qua, nhưng không còn xa nữa với ngày nay. Hiện tại, hoạt cảnh Bắc Lương kém hấp dẫn, chưa nhận được sự quan tâm và yêu thích rộng rãi của công chúng. Tuy nhiên, việc thiếu vắng sân khấu truyền thống là điều tất yếu trong cuộc sống hiện đại, không thể trách công chúng. Hiện khán giả có thể lựa chọn nhiều phương thức giải trí khác nhau. Cảnh Cai Lu bất lực không theo được.
Đời sống nghệ sĩ khó khăn cũng là nguyên nhân khiến loại hình nghệ thuật truyền thống này mai một. Trong thời buổi kinh tế suy thoái sân khấu Cải lương, tôi thấy nhiều nghệ sĩ sân khấu trẻ phải lao tâm khổ tứ để “trường tồn”. Lương không đủ trang trải cuộc sống nên diễn viên chuyển sang hát nhạc nhẹ, làm MC kết hôn. Điều này đã khiến nhiều nghệ sĩ không muốn bị phân tâm, mất giọng, không đồng đều.
– Kỉ niệm đẹp của anh về thời hoàng kim của cải lương là gì?
– Thời kỳ hoàng kim của sân khấu cải lương là giữa những năm 1980 và nửa sau những năm 1990. Tại Hà Nội, địa điểm chính của Nhà hát Hồng Hà – Nhà hát Cải lương Trung ương (ngày nay (Nhà hát Cải lương Việt Nam) – sáng đèn), không có phương thức giải trí mới nào nổ ra trong thời gian này. Trong thời gian nghỉ giải lao, các diễn viên liên tục trang điểm, ăn uống, ngay sau đó di chuyển từ nhà hát Honghe đến Cung văn hóa Yuexiu và Nhà hát lớn Hà Nội để phục vụ khán giả, đến tối thì ai cũng mệt lử. Tôi không thể ăn trong vài ngày, nhưng đã được ngâm trong cháo. Phở Thành phố Hải Phòng mười đêm sáng đèn liên tục, ngày ba mẹ bỉm sữa xảy ra sự cố nóng máy, đăng ký đòi gom vé xem biển đắng. Phim ngôn tình chuyển thể từ tiểu thuyết Mùa Tôm (Ấn Độ) – xếp hàng dài trong rạp nên mỗi khán giả chỉ duyệt từ hai đến ba vé. Sau buổi chiếu tại Nhà hát Nhân dân Sơn Tây, ban nhạc đã phải dùng túi xách để cất giữ phần thưởng của khán giả là một vé 200 đồng.
Đi lưu diễn khắp các tỉnh thành, ban nhạc phải xây dựng một sân khấu ngoài trời để đáp ứng nhu cầu của người dân địa phương. Giữa những năm 1980, chúng tôi đi diễn ở Nhà hát Nhân dân tỉnh Thanh Hóa. Ước tính tối nay sẽ có 1.000 khán giả. Khi đóng quân ở Yan Bai, trẻ em địa phương từ chỗ ngồi của họ đến lúc 3 giờ chiều. Người xem đông hơn người đổ xô đến trung tâm văn hóa. Bất cứ khi nào chúng tôi di chuyển sân khấu, các diễn viên sẽ không bao giờ trở về tay không, và người dân địa phương sẽ tặng chúng tôi những con gà làm quà.
Nghệ sĩ Thanh Thanh Hiền (trái) -Minh Thanh trong (1994), “Chuyện tình của hai kẻ thù”. — Anh và nghệ sĩ Thanh Thanh Hiền đều là những mối tình trong nhiều vở tuồng, là một số nghệ sĩ diễn có tiếng trong thời kỳ sân khấu Cải lương Việt Nam. Bạn có kỷ niệm nào về vai chính không?
– Năm 1980, khi đi diễn ở Nhà hát Quyết Tiến (Thái Nguyên), lần đầu tiên tôi gặp Thanh Thanh Hiền. Lúc đó, Hiền chưa học ở Nhà hát Cải lương Trung ương. Sau đó, Hiền thi đậu và đi diễn chuyên nghiệp ở đoàn hát đầu tiên.Ngồi trong tình huống bất đắc dĩ. Ngày đó, Thanh Thanh Hiền khoảng 15 tuổi, thuộc lứa diễn viên trẻ. Trong vở diễn của Hữu Lũng (Lạng Sơn), nam diễn viên bất ngờ phối hợp ăn ý với tôi. Theo sự chuyển giao, tôi lên đoàn đầu tiên được kết thân với nghệ sĩ Thanh Thanh Hiền. Chơi với Hiền thực sự rất lo lắng, vì cả hai chưa từng hát. Cả hai chúng tôi ngồi trong xe, thưởng thức âm thanh và sau đó chúng tôi chơi trên sân khấu. Khả năng ứng biến trong từng bước. Từ đó, chúng tôi hình thành một cặp, “Đôi vú em”, “Biển đắng”, “Chuyện tình của hai kẻ thù”… Phần trình diễn của chúng tôi hay đến mức được khán giả gọi điện thoại bảo Thanh. Thanh hỏi tôi. Sheehan là vợ chồng ngoài đời. Sau đó, tôi phải sửa chữa hoàn cảnh của chúng tôi là ca sĩ bằng cách gọi chú và cháu tôi trong cuộc sống hàng ngày. Thanh Thanh Hiền không chỉ là một người vợ trên sân khấu, mà còn là một người bạn đồng hành trong lối sống tốt. Trong sự nghiệp của mình, tôi từng diễn chung với nhiều nghệ sĩ nữ nhưng không ai có thể thay thế được Thanh Thanh Hiền.
– Cái Lu rất khó để trở lại trạng thái đỉnh cao, nhưng tôi tin rằng anh ấy sẽ không bao giờ biến mất. Cũng như nhiều đồng nghiệp, mong đất nước có chính sách chăm lo đời sống cho nghệ sĩ, nhất là ngành sân khấu cả nước. Tôi nghĩ: “Có bột mới gột nên”, cuộc sống của diễn viên không thể đảm bảo thì làm sao có thể tập trung vào nghề này được. Bên cạnh đó, đội ngũ sáng tác phải được đào tạo bài bản để có thể tạo ra những tác phẩm xuất sắc đáp ứng được thị hiếu của khán giả đương đại.
Trọng Trường